Şanlıurfa Harran Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı Dr.Öğr. Üyesi Sıdıka Baziki Çetin, kanserle mücadelede psikolojinin öneminden bahsederek, bu süreçte yapılması gerekenlere dikkat çekti.
Kanserin zor bir hastalık olduğuna dikkat çeken Çetin, yaptığı açıklamada, “Kanserin, hem hastayı hem de yakınlarını, fiziksel ve duygusal olarak etkileyen “zor bir hastalık” olduğu bilinmektedir. Önemli biyomedikal gelişmelere rağmen kanser hala ölüm, ağrı ve acı çekme ile eş anlamlı olarak anılmaktadır.
“KANSER” gibi bir hastalık tanısının alınması, ümit etme duygusunun olmadığı ya da bireyin fiziksel ve ruhsal “iyilik haline tehdit” oluşturan, yaşam biçimini altüst etme riski olan/bireyin yaşamındaki seçimlerini azaltma anlamı taşıyan bir mesaj olarak algılanabilmektedir. Dolayısıyla kanserle ilk tanışma hayatı karmakarışık bir hale getirebilir.
Kanser tanısı, hastanın sağlığı ile ilgili haberlere hızla uyum sağlayıp, hastanın da tedavi ekibinin bir parçası olacağı zorlu bir süreci başlatır. Başta kanser gibi ciddi hastalıkla olmak üzere, her fiziksel hastalık, her birey için bir krizdir. Kanserin yarattığı bu yaşam krizi, bireylerin günlük hayatlarını, yaşamdaki rollerini, ilişkilerini doğrudan etkileyebilir. Öngörülen, süregiden hayat ruhsal ve bedensel olarak altüst olmuştur. Yaşama ait senaryo, bireyin haberi olmaksızın değiştirilmiştir. Yaşam üzerindeki kontrol ortadan kalkmış gibi hissedilebilir.
Doğaldır ki bir bireyin sağlıklı bir yaşam süren, “sağlıklı insan” olduğu kavramından, “hasta biri” kavramına geçişi, birey ve ailesi için sıkıntılı ve yorucu olabilir. Hayatın akışının bu kadar hızlı değişebileceğin ansızın görmek, çok farklı sorunlarla baş edebilmek ve hayatı, yaşamaya değer kılmak ruhsal olarak yorucudur. Beklenmedik bir zamanda başa gelen her hastalık tanısında olduğu gibi kanser tanısı da yeni bir uyum ve yaşam tarzı gerektirir” ifadelerini kullandı.
Kanserin, hasta ve hasta yakınları üzerinde oluşturduğu psikolojinin büyük izler bıraktığını vurgulayan Çetin, “Kanser hastalığı, tanıyı alan bireylerin ve yakınlarının, bilişsel, psikolojik, duygusal ve sosyal alanlarında derin etkiler yaratmaktadır. Gerek hastalığın tanısında gerekse tedavi sürecinde hastanın benlik saygısında, bedeniyle ilgili algısında, yaşam kalitesinde, hayatının işleyişinde, cinsel yaşamında, kişisel ve sosyal rollerinde, aile ve çevresiyle olan ilişkilerinde değişiklik yaratmakta, sosyal desteğe duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Yaşam tarzı ve rol değişiklikleri, ekonomik güçlükler, hastaya yönelik bakımın artması ve geleceğe yönelik belirsizlik ve korku nedenleriyle hastada oluşan anksiyete, depresyona neden olabilmektedir. Ayrıca bedensel sağlığın yitimine duyulan üzüntü ve ölüme ilişkin kaygı gibi nedenlerle klinik düzeyde depresyon görülebilir. Bundan yola çıkılarak, kanserin tedavisinin yapılması ve hastaların yaşam kalitelerinin artırılmasının yeterli olmadığı, psikososyal sorunlarının çözümlenerek hayat kalitelerinin yükseltilebilmesi için onkoloji, psikiyatri ve sosyal hizmetlerin birlikteliği ile multidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir.” ifadelerini kullandı.
Kanser hastaları ve yakınlarının psikolojik destek alması gerektiğini dile getiren Çetin, psikolojik destekle birlikte beslenmenin de önemine vurgu yaparak, şu açıklamayı yaptı: “Hastaya bakım verme sürecinde hasta yakınlarının da fiziksel ve ruhsal yorgunluk yaşaması oldukça doğaldır. Hasta yakınlarının da kendi fiziksel sağlığına dikkat etmeyi, beslenme ve uyku düzenlerine mümkün olduğunca özen göstermeyi, yeterli miktarda sıvı tüketmeyi, alkol ve sigara tüketimini sınırlandırmayı, dinlenmeyi ve düzenli sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmemesi gerekmektedir. Bu süreçte kendileriyle ilgili düşünmek, kendilerine zaman ayırmak suçluluk duyguları yaratabilir. Ancak, hastamıza daha iyi bakabilmemiz için hasta yakınlarının da sevdikleriyle vakit geçirmek, ev dışı aktiviteleri ve hobilerini mümkün olduğunca sürdürmeye çalışmak gibi enerji verecek kaynaklara ihtiyacı vardır. Hastanızla bulunduğunuz tedavi süreciyle baş edemediğinizi düşünüyorsanız; yaşadığınız mutsuzluk, endişe ve stres gibi olumsuz duygular artık sizi yıpratmaya başladıysa; kendinizi yalnız, güçsüz ve tükenmiş hissetmeye başladıysanız ve sosyal yönden desteklenmediğinizi hissediyorsanız, kendi kendinize mücadele etmeye çalışmak sizi daha çok yorabilir. Psikolojik desteğe kanser hastaları kadar hasta yakınları da ihtiyaç duyabilir ve bu da oldukça doğal bir gereksinimdir. Geçirdiğiniz bu zorlu süreçte psikolojik destek almaktan çekinmeyin.”
